Rail Baltica - decyzja lokalizacyjna

Realizacja Rail Baltica wchodzi w kluczową fazę. Decyzja lokalizacyjna umożliwia rozpoczęcie prac na ostatnim odcinku znajdującym się na trasie Białystok-Ełk. Oznacza to również rozpoczęcie szerokiego procesu wywłaszczeń na potrzeby tej strategicznej inwestycji.

Zielone światło dla odcinka kolei Białystok-Ełk. Decyzja środowiskowa już obowiązuje

Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku pod koniec 2024 r. wydał decyzję środowiskową dla modernizacji linii E75 na fragmencie Białystok-Ełk. To dokument, który otworzył drogę do przetargów, wydania decyzji lokalizacyjnej i późniejszych robót.

Modernizacja obejmie blisko 100 km torów, budowę drugiego toru, gruntowną przebudowę stacji i przystanków oraz imponującą liczbę bezkolizyjnych skrzyżowań – łącznie ponad 40 obiektów inżynieryjnych. Po zakończeniu prac pociągi pasażerskie będą mogły jeździć na tym odcinku z prędkością 200 km/h, a czas podróży skróci się do ok. 55 minut.

Największy przetarg w historii PKP PLK: linia kolejowa Białystok-Ełk

3 stycznia 2025 r. PKP PLK ogłosiły rekordowe postępowanie przetargowe warte ok. 6 mld zł. Dotyczyło ono modernizacji odcinka Białystok-Ełk i stanowi jeden z najistotniejszych elementów całego projektu Rail Baltica – międzynarodowego połączenia Warszawy z krajami bałtyckimi, aż do Tallinna i docelowo Helsinek. Podczas przetargu pierwszy raz tak szeroko zastosowano wykluczenie firm spoza UE, EOG i grupy państw uczestniczących w porozumieniach WTO dotyczących zamówień publicznych. Ma to zmniejszyć ryzyko problemów z realizacją i egzekwowaniem ewentualnych roszczeń.

Przetarg wygrało konsorcjum firm TORPOL S.A. oraz MIRBUD S.A.

Kolejny krok: decyzja lokalizacyjna dla ostatniego odcinka Rail Baltica w regionie

W listopadzie 2025 r. wojewoda podlaski wydał decyzję lokalizacyjną dla ostatniego brakującego fragmentu Rail Baltica w regionie – 36-kilometrowego odcinka leżącego w powiatach monieckim i grajewskim. To dokument potrzebny, aby bez przeszkód prowadzić dalsze prace inwestycyjne. Na tym odcinku zaplanowano m.in. budowę nowego toru, modernizację stacji w Knyszynie, Mońkach, Osowcu oraz przystanków w Zastoczu i Goniądzu. Powstanie również pięć nowych mostów i kilkanaście wiaduktów drogowych i kolejowych.

Wcześniej wydano decyzje lokalizacyjne dla odcinka na terenie miasta i gminy Grajewo, a także dla odcinka od Białegostoku, przez gminę Choroszcz i Dobrzyniewo Duże.

Wywłaszczenia pod Rail Baltica – co czeka właścicieli gruntów?

Ustawa o transporcie kolejowym daje inwestorowi prawo do przejęcia nieruchomości niezbędnych pod infrastrukturę w trybie wywłaszczenia. Procedura jest rozbudowana i obejmuje m.in.:

wydanie decyzji administracyjnej o wywłaszczeniu,
sporządzenie operatu szacunkowego z wyceną przez rzeczoznawcę majątkowego,
ustalenie wysokości odszkodowania,

wypłatę ustawowych dodatków: 5% premii za szybkie przekazanie nieruchomości, 10 tys. zł za przeprowadzkę (dla lokali mieszkalnych zamieszkałych przez właściciela).

Właściciele, którzy chcą się odwołać od decyzji o odszkodowaniu, powinni wnioskować o wypłatę 70% zaliczki. Jest to szczególnie istotne, bo postępowania odwoławcze potrafią ciągnąć się miesiącami, a odszkodowanie nie może zostać wypłacone przed zakończeniem sprawy.

Więcej o procedurach wywłaszczeniowych na cele kolejowe można przeczytać w artykule:

Wywłaszczenia związane z budową Kolei Dużych Prędkości

Dlaczego sprawy odszkodowawcze są tak trudne?

Wyceny przygotowywane na potrzeby inwestycji kolejowych często zawierają błędy skutkujące zaniżeniem wartości nieruchomości. Wynika to ze skomplikowanej metodologii wyceny i pracy pod presją czasu, ponieważ rzeczoznawcy muszą sporządzić jednocześnie wiele operatów. Wyceny sporządzane prywatnie na zlecenie właścicieli bardzo często wykazują istotne różnice względem wycen dokonanych na zlecenie organu administracji.

Prawnicy reprezentujący osoby wywłaszczone potwierdzają, że odpowiednia reakcja na pierwotną wycenę może realnie wpłynąć na ostateczną wysokość świadczenia – w niektórych przypadkach nawet o 20–30%.

Rail Baltica zmienia region. Ale właściciele gruntów muszą być czujni

Choć Rail Baltica ma przynieść ogromne korzyści komunikacyjne – od szybszych połączeń po wzrost znaczenia transportowego regionu – to dla wielu mieszkańców oznacza konieczność oddania majątku. Dlatego tak ważne jest, aby osoby zagrożone wywłaszczeniem znały swoje prawa i przygotowały się na postępowania odszkodowawcze.