Otrzymaj słuszne odszkodowanie za wywłaszczenie

Wywłaszczenie nieruchomości następuje, jeżeli jest ona niezbędna na tzw. cele publiczne (budowa drogi, szpitala, lotniska itp.). Wywłaszczenie ma miejsce na podstawie decyzji lokalizacyjnej lub miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (niektóre decyzje lokalizacyjne mogą być wydawane wbrew zapisom planu). Mienie przechodzi na rzecz jednostki samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości stała się ostateczna.

Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu lub ograniczeniu prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości. Pod pojęciem nieruchomości rozumie się grunty oraz budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności (np. mieszkanie, lokal usługowy). Wywłaszczenie dotyczy zawsze części składowych gruntu, do których zaliczają się budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania.

Strona ma prawo odwołać się od decyzji o wywłaszczeniu w terminie 14 dni od dnia doręczenia jej tej decyzji. Sama niezgoda na wywłaszczenie nieruchomości nie zatrzyma procesu. Powodzenie odwołania możliwe jest wyłącznie, jeśli decyzja została wydana z naruszeniem prawa. Inwestycje celu publicznego przygotowuje się wieloetapowo, co wymusza staranność i dbałość o zachowanie procedur administracyjnych. Decyzje o wywłaszczeniu uchylane są zatem wyjątkowo, dlatego lepiej skupić się na innych aspektach – np. na tym, aby odszkodowanie za wywłaszczenie było jak najkorzystniejsze.

Wywłaszczenie możliwe jest wyłącznie za odszkodowaniem, które powinno być słuszne. Odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości przysługuje osobom, których prawa zostają naruszone w wyniku wydania decyzji o wywłaszczeniu. Sytuacja obejmuje zatem właścicieli nieruchomości, użytkowników wieczystych oraz osoby, którym przysługują ograniczone prawa rzeczowe obciążające daną nieruchomość. W przypadku nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym (nie jest znany właściciel) odszkodowanie składane jest do depozytu na okres 10 lat.

Jeżeli cel publiczny realizowany jest na podstawie Ustawy o gospodarce nieruchomościami, to przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego organ przeprowadza rokowania o nabycie nieruchomości. W przypadku, gdy wydawana jest odrębna decyzja o wywłaszczeniu i odrębna o odszkodowaniu istnieje możliwość zawarcia ugody administracyjnej dotyczącej kwoty odszkodowania, jednak w praktyce sięga się po tę instytucję rzadko. Organ ma obowiązek przeprowadzenia rokowań ustalających odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości na cele przeciwpowodziowe, a dopiero w razie braku porozumienia ustalane jest ono w drodze decyzji. W przypadku innych wywłaszczeń odszkodowanie ustalane jest na podstawie wyceny rzeczoznawcy majątkowego, który określa wartość mienia w sposób niezależny. Jeżeli strona nie zgadza się z wysokością ustalonej kwoty, ma prawo do odwołania się od decyzji o odszkodowaniu.

Termin na wydanie i opróżnienie nieruchomości podawany jest każdorazowo w decyzji o wywłaszczeniu, ponieważ różnią się one w zależności od celu publicznego. Decyzji może zostać nadany rygor natychmiastowej wykonalności, co np. w przypadku inwestycji drogowych uprawnia inwestora do natychmiastowego wejścia na nieruchomość i do rozpoczęcia prac budowlanych. Osoba, której dotyka wywłaszczenie nieruchomości, powinna w takiej sytuacji wydać i opróżnić mienie niezwłocznie.

Pisemna decyzja z informacją, że ma miejsce wywłaszczenie nieruchomości zostaje przez organ wysłana na adres z katastru nieruchomości. Zawiadomienie może także nastąpić w formie publicznego obwieszczenia, w innej formie publicznego ogłoszenia zwyczajowo przyjętej w danej miejscowości lub przez udostępnienie pisma w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej właściwego organu administracji publicznej. Analogicznie organ informuje, że wydana została decyzja ustalająca odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości.