Wywłaszczenia pod Koleje Dużych Prędkości w Kaliszu

W Kaliszu zakończyła się kolejna tura rozmów władz miasta z przedstawicielami spółki Centralny Port Komunikacyjny (CPK). Spółka zadeklarowała przekierowanie niektórych pociągów Kolei Dużych Prędkości (KDP) na kaliski dworzec, a także m.in. pomoc w wybudowaniu nowego dworca kolejowego lub przeniesieniu dworca autobusowego. Potwierdzono przy tym zamiar zrealizowania tzw. kolejowej obwodnicy Kalisza, która przetnie osiedla Rypinek i Zagorzynek.

Koleje Dużych Prędkości (KDP) to zaawansowane systemy trakcyjne i stacje przystosowane do obsługi superszybkich pociągów. Kluczowym odcinkiem w ramach budowy KDP w Polsce ma być tzw. trasa „Y”, która połączy Centralny Port Komunikacyjny (CPK) z Warszawą, Łodzią, Poznaniem oraz Wrocławiem. Zgodnie z zapowiedziami spółki celowej CPK, nowe linie kolejowe na tym odcinku zostaną zaprojektowane w sposób umożliwiający osiąganie prędkości nawet do 250 km/h, z możliwością ich zwiększenia do 350 km/h w przyszłości. Dzięki temu znacznie skróci się czas przejazdu między głównymi miastami Polski. Przykładowo, podróż z Warszawy do Łodzi, która obecnie trwa około 90 minut, ma zająć zaledwie 45 minut.

Koleje Dużych Prędkości w Kaliszu

Pierwotny wariant inwestorski dla odcinka Sieradz-Poznań Główny (wariant nr 9) zakładał poprowadzenie linii KDP przez Kalisz w dużej mierze wzdłuż obecnie istniejącej trasy kolejowej z jednoczesnym włączeniem do nowej infrastruktury kaliskiego dworca. Plany zakładały jednocześnie wybudowanie skrótu przez osiedle Rypinek, który omijał serpentynę kolejową.

Obecne władze spółki CPK zamierzają zrezygnować z realizacji wariantu w powyższym kształcie, realizując zamysł tzw. kolejowej obwodnicy Kalisza. Skrót przez osiedle Rypinek ma zostać wydłużony bez wchodzenia w obecnie istniejącą infrastrukturę kolejową na wysokości zakładów mleczarskich Mlekovita. Tory pobiegną dalej przez osiedle Zagorzynek. Następnie w okolicach ogrodów działkowych przy ul. Wrocławskiej (Serbinów) trasa odbije na północny-zachód, dalej w stronę Poznania. W efekcie obwodnica KDP ominie obecnie istniejącą stację kolejową.

Zmiana planów wzbudziła w Kaliszu ogromne kontrowersje. Zwrócono uwagę, że po realizacji obwodnicy miasto nic nie zyska, zostaną natomiast utracone cenne tereny inwestycyjne (znajdują się tam zakłady przemysłowe), dojdzie również do licznych wywłaszczeń prywatnych nieruchomości (także zamieszkanych). Prezydent Kalisza, Krystian Kinastowski, nazwał w mediach całą sytuację „skandalem”, a liczne głosy domagały się, aby samorząd użył wszystkich dostępnych mu środków do zablokowania inwestycji. W efekcie spółka CPK podjęła dialog z władzami Kalisza.

Czy pociągi KDP będą zatrzymywać się w Kaliszu? – rozmowy ze spółką CPK

Pod koniec 2024 r. w Urzędzie Miasta Kalisza specjaliści Centralnego Portu Komunikacyjnego oraz przedstawiciele samorządu podsumowali drugą serię rozmów, które trwały od września 2024 r. Spółka CPK w ramach „rekompensaty” za zmianę projektu ma włączyć się w modernizację systemu komunikacyjnego Kalisza. Opracowano dwie koncepcje zagospodarowania przestrzennego terenów wokół dworca kolejowego i dworca autobusowego, uwzględniając oczekiwania władz miasta. Pierwszy wariant zakłada modernizację istniejącego budynku dworca kolejowego, relokację dworca autobusowego oraz korektę układu drogowego w rejonie ul. Szlak Bursztynowy. Drugi wariant, który zyskał większe uznanie strony kaliskiej, przewiduje budowę nowego dworca kolejowego, bardziej efektywne połączenie ulic Dworcowej ze Szlakiem Bursztynowym, większą liczbę miejsc parkingowych i rozbudowę infrastruktury dla autobusów.

Jednocześnie spółka CPK zadeklarowała, że niektóre kursy pociągów KDP będą przekierowywane na kaliski dworzec (nawet co drugi). Zastrzeżono przy tym, że pozostałe pociągi osobowe, wojskowe i transportowe mają poruszać się nową obwodnicą bez zatrzymywania w mieście.

Kolejowy Program Dobrowolnych Nabyć w Kaliszu

Trzeba mieć na uwadze, że w każdym z realizowanych wariantów budowa nowych torowisk w Kaliszu i jego okolicach będzie wiązała się z koniecznością pozyskania prywatnych gruntów. Obecnie nie przedstawiono jeszcze oficjalnych wytycznych w sprawie nabywania ziemi pod odcinek Sieradz-Poznań Główny. Jednocześnie spółka CPK skierowała już zaproszenia do właścicieli działek zlokalizowanych przy planowanej linii KDP Warszawa-Łódź, zachęcając ich do udziału w tzw. Kolejowym Programie Dobrowolnych Nabyć (KPDN). Jeśli ktoś zdecyduje się na taką formę sprzedaży, może uzyskać ceny wyższe od wartości rynkowych – np. 140% wartości budynku i 120% wartości terenu. Istnieje też możliwość wyceny w oparciu o stan odtworzeniowy budynku bez uwzględniania jego stopnia zużycia. Pozwala to traktować starsze zabudowania jak nowe.

Warto jednak pamiętać, że KPDN odbywa się poza procedurą administracyjną, co oznacza brak możliwości odwołania się od wysokości ceny zakupu do instancji wyższego szczebla. Dlatego przy podejmowaniu decyzji o przystąpieniu do tego programu zaleca się dużą ostrożność.

Więcej o tym jak negocjować ze spółką CPK w ramach KPDN przeczytasz w artykule:

• Kolejowy Program Dobrowolnych Nabyć - jak się przygotować na negocjacje z CPK?

Wywłaszczenia pod Koleje Dużych Prędkości w Kaliszu

W sytuacji, gdy właściciele nie wyrażą chęci uczestnictwa w KPDN, przewidziane jest wywłaszczenie zgodnie z Ustawą o transporcie kolejowym z 2003 roku. Ta ścieżka postępowania obejmuje między innymi:

• formalne wydanie decyzji wywłaszczeniowej,
• wycenę mienia przez rzeczoznawcy majątkowego,
• ustalenie wysokości odszkodowania przez wojewodę.

Specustawa przewiduje możliwość uzyskania 5-procentowego bonusu za wcześniejsze przekazanie nieruchomości, a właścicielom wywłaszczanych lokali, w których faktycznie mieszkają, przysługuje ryczałt kosztów przeprowadzki w wysokości 10 tys. zł.

Osoby wywłaszczone mają prawo wnioskować o 70% ustalonej kwoty odszkodowania tytułem zaliczki. Ma to sens w przypadku odwoływania się od decyzji o odszkodowaniu. Procedury odwoławcze bywają czasochłonne, co w praktyce opóźnia otrzymanie pełnej kwoty odszkodowania. Pozostała część należności zostanie wypłacona po ostatecznym zakończeniu postępowania odwoławczego.

Wywłaszczenia na cele kolejowe w Kaliszu – podsumowanie

Budowa infrastruktury Kolei Dużych Prędkości w okolicach Kalisza oznacza wywłaszczenia nieruchomości należących do osób prywatnych. Na trasie planowanych torowisk znajdują się zarówno działki niezabudowane, jak i domy mieszkalne i siedziby przedsiębiorstw. Część z właścicieli nieruchomości zdecyduje się na udział w Kolejowym Programie Dobrowolnych Nabyć (jeżeli zostanie uruchomiony), pozostali zostaną objęci przymusowym przejęciem gruntów na mocy Ustawy o transporcie kolejowym. Wywłaszczeń gruntów mogą także wymagać: ewentualna zmiana lokalizacji dworców kolejowego i autobusowego czy przebudowa układu dróg.

W obliczu zagrożenia wywłaszczeniem – lub przed podjęciem decyzji o przystąpieniu do KPDN – warto rozważyć konsultację z prawnikiem. Specjalista pomoże rozwiać wątpliwości, zweryfikować proponowane warunki i dopilnować interesów właścicieli nieruchomości. Pomoc doświadczonego prawnika wielokrotnie prowadzi do powiększenia odszkodowań za wywłaszczenie nieruchomości. Trzeba bowiem pamiętać, że w wycenach rzeczoznawców mogą pojawiać się nieprawidłowości, które spowodują ustalenie odszkodowania w zaniżonej kwocie.