Prawa wywłaszczonych – małe wywłaszczenie

W jakich przypadkach inwestor może czasowo zająć moją działkę?

Inwestor realizujący inwestycję drogową może dokonać tzw. małego wywłaszczenia, gdy musi zrealizować określone procesy na działkach, które znajdują się poza pasem drogowym. Przykładem takich działań jest potrzeba przebudowy aktualnej sieci uzbrojenia, konieczność przebudowy bądź budowy dróg publicznych czy budowy zjazdów z realizowanej inwestycji drogowej. Jeśli dojdzie do działania siły wyższej lub nagłej potrzeby zapobieżenia znacznej szkodzie, inwestor może zająć czasowo nieruchomość bez wcześniejszej decyzji właściwego organu.

Na jakiej podstawie inwestor może skorzystać czasowo z mojej działki?

Inwestor może czasowo skorzystać z działki na podstawie decyzji ZRID uwzględniającej taką konieczność, która jest zezwoleniem na przeprowadzenie niezbędnych prac.

Może dojść jednak zdarzyć się tak, że w momencie składania wniosku o wydanie decyzji ZRID inwestor nie był świadomy, że będzie musiał skorzystać z prywatnej działki. W takich przypadkach ma prawo do złożenia odrębnego wniosku w tym zakresie. Decyzja zostaje wydana przez organ w ciągu 7 dni i otrzymuje rygor natychmiastowej wykonalności.

Zupełnie innym przypadkiem jest ten, w którym inwestor nagle musi wejść na prywatną działkę, aby zapobiec pewnym okolicznościom, a nie posiada stosownej decyzji organu. Wówczas właściciele nieruchomości mają obowiązek mu ją udostępnić. Na inwestorze zaś spoczywa obowiązek złożenia w ciągu 3 dni od zajęcia wniosku o wydanie odpowiedniej decyzji w tym zakresie.

Czy „małe wywłaszczenie” wpływa w jakikolwiek sposób na moje prawa do działki?

W trakcie czasowego zajęcia nieruchomości jej właściciele mają do niej ograniczone prawa tylko przez okres wykonywania na niej zadań. Małe wywłaszczenie w żaden sposób nie wpływa na prawo własności dotychczasowych właścicieli. Nie wymaga też wprowadzania żadnych zmian w księgach wieczystych. Po zakończeniu niezbędnych prac właściciele działki dysponują nią jak dotychczas. Wyjątkiem są działania, które wywołują trwałe zmiany ujawniane w księdze wieczystej jako służebności, np. instalacja sieci energetycznych czy wodno-kanalizacyjnych.

Jakich reguł musi przestrzegać inwestor w przypadku „małego wywłaszczenia”?

Inwestor ma obowiązek poinformowania właściciela działki o konieczności wejścia na jej teren. Taka informacja powinna dotrzeć do właściciela na 7 dni przed rozpoczęciem prac. W momencie zajęcia działki inwestor może podejmować na niej wyłącznie konieczne działania, które wynikają z realizowanej inwestycji drogowej. Inwestor musi opuścić działkę niezwłocznie po zakończeniu wszystkich prac. Przed jej opuszczeniem ma obowiązek uporządkować działkę i doprowadzić ją do stanu, jaki zastał w momencie jej zajęcia.

Czy „małe wywłaszczenie” może być podstawą do wypłaty odszkodowania? Jeśli tak, to w jakich przypadkach?

W przypadku „małego wywłaszczenia” właścicielowi nieruchomości przysługuje odszkodowanie za czas, w którym nie mógł z niej korzystać, oraz za obniżenie jej wartości, jeśli do takowego doszło. Inną sytuacją uprawniającą do otrzymania odszkodowania jest ta, w której negatywne następstwa nieprawidłowego wykonania inwestycji czy prac przez wykonawcę mających na celu przywrócenie stanu poprzedniego nieruchomości pojawiły się w przyszłości. W takich przypadkach można żądać odszkodowania lub usunięcia ujawnionych wad.

Kiedy mogę żądać wykupu nieruchomości objętych „małym wywłaszczeniem”?

Czasem w wyniku prac przeprowadzonych w ramach „małego wywłaszczenia” zdarza się, że dalsze korzystanie przez właściciela z nieruchomości w dotychczasowy sposób (np. ze względu na nowe instalacje linii energetycznych), nie jest możliwe. Wówczas właściciele działki mogą żądać od zarządcy dróg – na drodze postępowania cywilnoprawnego – wykupienia nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa.