Osobom wywłaszczonym przysługuje odszkodowanie odpowiadające wysokości wartości rynkowej utraconej nieruchomości. Co więcej, Państwo jako osoby pozbawione swojej dotychczasowej własności, mają prawo wnioskować o wypłatę stosownej zaliczki. Kiedy można ją otrzymać i na jakich zasadach?
Spis treści:
Wysokość odszkodowania za wywłaszczenie pod drogi
Wysokość należnego odszkodowania za wywłaszczenie na mocy decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (ZRID) ustalana jest przez organ I instancji w ciągu 30 dni od momentu, kiedy ww. decyzja staje się ostateczną.
Jeśli wydana decyzja ZRID ma rygor natychmiastowej wykonalności, wysokość zadośćuczynienia powinna być ustalona w ciągu 60 dni od jej wydania.
Państwo, jako strona, otrzymują odpowiednią decyzję w tej sprawie.
Przyznane odszkodowanie powinno być wypłacone w ciągu 14 dni od dnia, w którym decyzja o ustaleniu jej wysokości stała się ostateczna.
Jeżeli Państwo nie zgadzają się z wysokością przyznanego odszkodowania, mogą Państwo odwołać się od decyzji organu.
Zaliczka na poczet odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości
Ewentualne odwołanie od decyzji ustalającej wysokość odszkodowania wydłuży termin wypłaty należnego zadośćuczynienia. Nie oznacza to jednak, że pozostaną Państwo bez jakichkolwiek środków.
Mają Państwo prawo do otrzymania 70% zaliczki na poczet przyszłego odszkodowania. Aby je otrzymać, należy złożyć wniosek do inwestora.
Zaliczka zostanie wypłacona w ciągu 30 dni od złożenia dokumentu. Co więcej, inwestor wypłaci zaliczkę również w przypadku, kiedy Państwo odwołają się od samej decyzji ustalającej wysokość odszkodowania. Dzięki temu będą Państwo dysponować środkami finansowymi mimo trwającego postępowania odwoławczego.
Wystąpienie o wypłatę zaliczki jest zasadne również w innych sytuacjach:
• jeśli sami Państwo nie odwołują się od decyzji ustalającej wartość odszkodowania, ale zrobił to inwestor,
• żadna ze stron nie odwołała się od decyzji ustalającej odszkodowanie i ta stała się prawomocna, ale nie zostały rozpatrzone odwołania od decyzji ZRID.
Wypłata zaliczki a uchylenie decyzji ZRID
Wnioskując o wypłatę zaliczki i jednocześnie odwołując się od samej decyzji ustalającej wysokość całego odszkodowania, muszą Państwo pamiętać, że w przypadku zmiany decyzji ZRID, jej uchylenia w całości lub w części czy stwierdzeniu jej nieważności, będą Państwo musieli zwrócić wypłacone środki.
Biorąc jednak pod uwagę fakt, że uchylenie czy stwierdzenie nieważności ZRID jest rzadko spotykane, warto wnioskować o wcześniejszą wypłatę zaliczki.
Zaliczka na odszkodowanie na mocy specustawy przeciwpowodziowej
Na zupełnie innych zasadach wypłacana jest zaliczka na odszkodowanie w przypadku osób wywłaszczonych na mocy tzw. specustawy przeciwpowodziowej.
W takiej sytuacji wywłaszczony może wnioskować o wcześniejszą wypłatę całej ustalonej kwoty. Jednak ma do tego prawo tylko w przypadku, kiedy odwołuje się od samej decyzji ustalającej wysokość przyznanego odszkodowania.
Teoretycznie to rozwiązanie wydaje się korzystniejsze dla wywłaszczonego. Jednak zapisy specustawy przeciwpowodziowej budzą wiele wątpliwości interpretacyjnych. Nie jest bowiem jasno określone czy ww. odwołanie może dotyczyć jedynie części decyzji czy musi się odnosić do jej całości.
Poza tym w momencie złożenia odwołania od decyzji przez inwestora wywłaszczony traci prawo do wnioskowania o wcześniejszą wypłatę przyznanej rekompensaty, a tym samym pozostaje – na czas prowadzonego postępowania odwoławczego – bez jakichkolwiek środków pozwalających zorganizować nowe lokum.
Zaliczka na odszkodowanie na mocy Ustawy o Centralnym Porcie Komunikacyjnym
W zupełnie innym położeniu są wywłaszczeni na mocy Ustawy o Centralnym Porcie Komunikacyjnym. W tym przypadku mogą Państwo również wnioskować o wypłatę 70% zaliczki bez względu na to czy akceptują Państwo samą decyzję o ustaleniu wysokości odszkodowania czy się od niej odwołują.
Jednak prawo do samej zaliczki mają wyłącznie osoby, których wywłaszczona nieruchomość była zabudowana budynkiem mieszkalnym bądź budynkiem, w którym był wyodrębniony lokal mieszkalny.
Jeśli na wywłaszczonej działce nie było budynku o takim charakterze, wcześniejsza wypłata zaliczki nie jest możliwa.
Wypłata zaliczki nie zawsze jest prosta
Jak widać możliwość uzyskania wypłaty zaliczki na poczet odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nie zawsze jest prosta. Podstawą jest ustawa, na mocy której zostali Państwo wywłaszczeni.
Sam fakt wywłaszczenia nie stawia wszystkich poszkodowanych na jednej szali. Wystarczy, że Państwa nieruchomość została wywłaszczona pod budowę zbiornika przeciwpowodziowego, aby Państwo nie mieli prawa do wypłaty zaliczki w przypadku odwołania złożonego przez inwestora.
Zawiłość prawa w tym kontekście działa niestety na niekorzyść poszkodowanych. Nie dość, że utrata życiowego dorobku jest wystarczającym przeżyciem dla wywłaszczonych, to skomplikowane prawo utrudnia dodatkowo jak najszybsze pozyskanie finansów na ułożenie sobie życia na nowo.
