Jak wygląda procedura wywłaszczenia?

W jakim czasie od złożenia wniosku wywłaszczeniowego organ wydaje decyzję ZRID?

Decyzję ZRID wydaje na wniosek inwestora właściwy starosta lub wojewoda. Organ ma na rozpatrzenie wniosku 90 dni od daty jego złożenia. Często postępowania nie mieszczą się w ustawowym terminie, gdyż wnioski zawierają braki formalne.

W ewidencji gruntów i budynków figurują nieaktualne dane właściciela nieruchomości. Czy ma to jakiś wpływ na procedurę wywłaszczeniową?

W postępowaniu wywłaszczeniowym nieaktualność danych adresowych właściciela nieruchomości działa na jego niekorzyść. Zawiadomienie o wszczęciu postępowania wysyłane jest na adres widniejący w tzw. katastrze nieruchomości. Jeśli adres jest nieaktualny, pismo fizycznie nie dotrze do właściciela. Nie oznacza to jednak, że samo postępowanie zostanie wstrzymane. Wysłanie pisma na adres figurujący w katastrze nieruchomości jest równoznaczne z dopełnieniem przez organ obowiązku dotyczącego poinformowania strony postępowania o jego wszczęciu. Tym samym uważane jest za skuteczne nawet wtedy, gdy fizycznie nie dotrze do właściciela wywłaszczanej nieruchomości. Nieaktualny adres w katastrze nie uprawnia strony postępowania do uchylenia się od negatywnych skutków ze względu na tzw. nieskuteczne doręczenie.

Otrzymałem zawiadomienie o wszczęciu postępowania o wydanie decyzji ZRID. Jakie działania mogę podjąć w tym zakresie?

Otrzymanie zawiadomienia o wszczęciu postępowania o wydanie decyzji ZRID jest bardzo ważne dla właściciela nieruchomości, ponieważ daje mu czas do zebrania istotnej dokumentacji. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji, w której prawo własności do nieruchomości nie jest uregulowane. 90 dni, w trakcie których zostanie wydana decyzja, to czas, który warto wykorzystać na przeprowadzenie sprawy spadkowej czy aktualizację wpisów w księgach wieczystych. W tym okresie warto też rozważyć zaciągnięcie opinii co do wartości nieruchomości u doświadczonego w zakresie wyceny na cel wywłaszczeń rzeczoznawcy majątkowego. Nie znając obiektywnej wartości własnej nieruchomości, nie będziemy w stanie racjonalnie zarządzać swoim interesem.

Na czym polega nieuregulowany stan prawny nieruchomości podlegającej wywłaszczeniu?

O nieuregulowanym stanie prawnym nieruchomości można mówić w kilku przypadkach. Pierwszym z nich jest sytuacja, w której nieruchomość nie ma założonej księgi wieczystej i nie ma żadnych innych dokumentów jednoznacznie potwierdzających prawo własności.

Może zdarzyć się również tak, że dotychczasowy właściciel zmarł, a po jego śmierci nie została przeprowadzona sprawa spadkowa, która jasno wskazałaby prawo do własności.

Właściciel wywłaszczanej nieruchomości jest nieznany. Czy w takiej sytuacji możliwe jest przeprowadzenie wywłaszczenia?

Jeśli właściciel działki objętej wywłaszczeniem jest nieznany, organ wszczynający postępowanie o wydanie decyzji ZRID ma obowiązek podjąć stosowne kroki zmierzające do ustalenia prawowitego właściciela. Przede wszystkim musi opublikować – zarówno na stronie internetowej urzędu, jak i w prasie ogólnopolskiej – obwieszczenie informujące o zamiarze wszczęcia postępowania wywłaszczeniowego wobec danej nieruchomości. Jeśli natomiast planowane wywłaszczenie ma dokonać podziału nieruchomości, to opublikowane przez organ obwieszczenie również musi zawierać taką informację.

Potencjalni właściciele nieruchomości mogą zgłosić się do urzędu w ciągu 2 miesięcy od daty publikacji obwieszczenia. Muszą przedstawić dokumenty potwierdzające prawo własności do nieruchomości (np. prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia nieruchomości czy akt poświadczenia dziedziczenia). Zgłoszenie prawowitych właścicieli nieruchomości pozwala na wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego.

Może jednak dojść do sytuacji, w której w ciągu 2 miesięcy nie uda się ustalić prawa własności do nieruchomości. W takim przypadku po upływie ww. okresu organ ma prawo wszcząć postępowanie, a o jego wszczęciu musi poinformować w stosownym obwieszczeniu. Mimo wszczętego postępowania prawowici właściciele nieruchomości mogą zgłaszać swoje prawa własności w trakcie jego prowadzenia.

Właściciel wywłaszczanej nieruchomości jest nieznany. Czy w takim przypadku zostanie wypłacone odszkodowanie?

Brak informacji o właścicielu wywłaszczanej nieruchomości nie zwalnia inwestora z wypłaty należnego z tego tytułu odszkodowania. W tym przypadku jest ono jednak wpłacane do depozytu sądowego. Środki przechowywane są przez 10 lat. Jeśli w tym okresie prawowity właściciel nieruchomości zgłosi się po odszkodowanie, zostanie mu ono wypłacone. Po upływie dekady i braku kontaktu ze strony właścicieli nieruchomości odszkodowanie przechodzi na rzecz Skarbu Państwa. Gdy właściciel jest znany, ale odmawia przyjęcia odszkodowania lub wypłata natrafia na trudne do przezwyciężenia przeszkody, depozyt ustanawia się na okres 3-letni.

Mam nieuregulowaną sprawę spadkową dotyczącą wywłaszczanej nieruchomości. Czy wpłynie to na przyznane odszkodowanie?

Nieuregulowany stan prawny nieruchomości podlegającej wywłaszczeniu może negatywnie rzutować na wysokość przyznanego odszkodowania. Oczywiście należne odszkodowanie będzie przechowywane w sądowym depozycie do momentu uregulowania prawa własności. Jednak w przypadku nieuregulowanej sprawy spadkowej spadkobiercy, którzy w danym momencie nie posiadają formalnie prawa własności, nie mogą walczyć o podwyższenie należnego odszkodowania, a sam proces uregulowania prawa własności wydłuży okres wypłaty przyznanej kwoty.